Ιnjoy Gr

Με την Ιαπωνία στη στρατηγική άμυνα και την μαχητική της δύναμη να μειώνεται, ένας άλλος στόλος που κινούνταν εναντίον του νησιωτικού έθνους αισθάνθηκε την οργή της Μητέρας Φύσης.

Κορυφαία φωτογραφία: USS Langley (CVL-27) παίρνει κλίσει απότομα κατά τη διάρκεια ακραίων καιρικών συνθηκών στον Ειρηνικό, πιθανός τυφώνας Cobra, 14–19 Δεκεμβρίου 1944. Διοίκηση Ιστορίας και Κληρονομιάς του Ναυτικού των ΗΠΑ (80-G-305484)

 

Για χιλιετίες, οι ψαράδες, οι έμποροι ναυτικοί και άλλοι ναυτικοί φοβούνταν και αντιμετώπιζαν γενναία τις βίαιες θάλασσες. Οι τυφώνες, έχουν πλήξει τόσο τα πλοία όσο και τα πληρώματα, με τη Μητέρα Φύση να παραμένει σταθερός σύντροφος για όσους βρίσκονται στη θάλασσα.

Η οργή της ισχύει εξίσου για τους στρατιωτικούς στολίσκους και τους στόλους εισβολής. Ίσως οι πιο αξιοσημείωτες στρατιωτικές απώλειες στη θάλασσα λόγω των καιρικών συνθηκών σημειώθηκαν κατά τις εισβολές του Kubli Khan στην Ιαπωνία το 1274 και το 1281. Με στόχο το ιαπωνικό νησί Kyushu, και οι δύο επιδρομές των Μογγόλων ματαιώθηκαν από τυφώνες που αποδεκάτισαν τον στόλο του Khan.

 

Αυτά τα γεγονότα του 13ου αιώνα παρείχαν ένα νέο κεφάλαιο στην παράδοση του Γιαμάτο και δημιούργησαν την ιδέα του καμικάζι , ή ενός θεϊκού ανέμου που σώζει το νησιωτικό έθνος. Ωστόσο, αυτή δεν ήταν η τελευταία φορά που ένας τυφώνας προκάλεσε όλεθρο σε στρατιωτικό στολίσκο.

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, με την Ιαπωνία να βρίσκεται σε στρατηγική άμυνα και τη μαχητική της δύναμη να μειώνεται, ένας άλλος στόλος που κινούνταν εναντίον του νησιωτικού έθνους αισθάνθηκε επίσης την οργή της Μητέρας Φύσης.

Στις 18 Δεκεμβρίου 1944, ο τυφώνας «Cobra» έπληξε έναν αμερικανικό στόλο που υποστήριξε την εισβολή του στρατηγού Douglas MacArthur στις Φιλιππίνες. Η Task Force (TF) 38, υπό τη διοίκηση του ναύαρχου William Halsey, περιελάμβανε επτά αεροπλανοφόρα κατηγορίας Essex, έξι ελαφρά πλοία, οκτώ θωρηκτά, τέσσερα βαριά και 11 ελαφρά καταδρομικά, μαζί με περίπου 50 αντιτορπιλικά.

Διεξάγοντας πολεμικές επιχειρήσεις μέσα και γύρω από το Leyte κατά τα τέλη του φθινοπώρου ως μέρος της επιστροφής του MacArthur στις Φιλιππίνες, πολλά από τα σκάφη του Halsey είχαν εξαντληθεί σε καύσιμα και προμήθειες. Σχεδιάζοντας να υποστηρίξει μελλοντικές επιχειρήσεις μάχης μέσα και γύρω από το αρχιπέλαγος των Φιλιππίνων, το TF 38 ξεκίνησε για ένα σημείο συνάντησης αναπλήρωσης 400 μίλια προς τα ανατολικά για να συναντηθεί με λιπαντικά στόλου και συναφή πλοία υποστήριξης.

Η προγραμματισμένη τοποθεσία του ραντεβού επέτρεψε στα σκάφη του TF 38 να παραμείνουν κοντά στην περιοχή των επιχειρήσεων αλλά με ασφάλεια εκτός της εμβέλειας των επίγειων ιαπωνικών αεροσκαφών. Η αναπλήρωση του TF 38 ήταν μια ομάδα ανεφοδιασμού από τον Τρίτο Στόλο των ΗΠΑ που ονομάστηκε Task Group 30.8 (TG 30.8). Αυτός ο υλικοτεχνικός στολίσκος υπό τον πλοίαρχο Jasper T. Acuff αποτελούνταν από λιπαντικά, ρυμουλκά στόλου, αντιτορπιλικά και πλοία συνοδείας φορτωμένα με ανταλλακτικά αεροσκάφη.

 

Ο ναύαρχος William Halsey (κέντρο) στο ναυαρχίδα του USS New Jersey τον Δεκέμβριο του 1944 λίγο πριν από τη συνάντησή του με τον Typhoon Cobra. (Διοίκηση Ιστορίας και Κληρονομιάς του Ναυτικού των ΗΠΑ)

 

Στα μέσα του 20ού αιώνα, η μετεωρολογία ήταν πράγματι επιστήμη, αλλά δεν απολάμβανε την αφθονία των σύγχρονων δορυφορικών εικόνων, των εκτεταμένων παγκόσμιων επικοινωνιών και της μοντελοποίησης υπολογιστών. Τα περισσότερα μετεωρολογικά δεδομένα αυτή τη στιγμή προέρχονταν από αεροσκάφη παρατήρησης καιρού, αναφορές επιφανείας και μεταδόσεις πλοίων. Ως αποτέλεσμα, η πρόγνωση του καιρού ήταν ένα παζλ συγκεντρωμένο από δεδομένα που ήταν συνήθως λίγων ωρών, εξαρτώμενα από την ποιότητα των αναφορών που λαμβάνονταν και περιλάμβαναν υποκειμενικές απόψεις ή μορφωμένες εικασίες.

Ενώ οι ναυτικές δυνάμεις εργασίας μετέφεραν τους δικούς τους «αερολόγους» (μετεωρολόγους), οι στόλοι στη θάλασσα εξαρτώνταν επίσης από την υποστήριξη προβλέψεων από το Fleet Weather Central που βρίσκεται στη Χαβάη. Αυτή η κεντρική δραστηριότητα παρείχε υποστήριξη καιρού στον αμερικανικό στόλο σε όλο τον Ειρηνικό και μετέδιδε τις αναφορές του δύο φορές την ημέρα. Δεδομένης της κατάστασης της μετεωρολογικής παρατήρησης, της συλλογής δεδομένων, των προβλέψεων και των αναφορών εκείνη την εποχή, ένας μικρός, σφιχτά κατασκευασμένος τυφώνας ή χαμηλής πίεσης θα μπορούσε εύκολα να χαθεί στην απεραντοσύνη του Ειρηνικού.

Δεν αναφέρθηκαν ή παρατηρήθηκαν ανησυχητικά καιρικά μοτίβα τις ημέρες πριν από το ραντεβού ανεφοδιασμού του TF 38 που είχε προγραμματιστεί για τις 17 Δεκεμβρίου. Ο αερολόγος στο ναυαρχίδα του Halsey USS New Jersey (BB 62) προέβλεψε μια «διαταραχή» περίπου 450 μίλια ανατολικά κινούμενος βόρεια-βορειοδυτικά, αλλά δεν εντόπισε οποιαδήποτε πραγματική απειλή του καιρού. Ενώ το αρχικό ραντεβού έλαβε χώρα στο ανατολικό τμήμα της Θάλασσας των Φιλιππίνων, οι θαλάσσιες συνθήκες περιέπλεξαν την προσπάθεια αναπλήρωσης. Ένας ναύτης στο USS Astoria (CL 90) παρατήρησε: «Περάσαμε μια κόλαση που τελειώσαμε τις γραμμές, τα κύματα ήταν τόσο ψηλά».

Καθώς προχωρούσε η μέρα, η κατάσταση χειροτέρευε με το αντιτορπιλικό USS Maddox  (DD 731) να έχει σπάσει τη γραμμή καυσίμου και σχεδόν να συγκρούεται με το USS Manatee  (AO 58). Οι γραμμές καυσίμου χωρίστηκαν με άλλα ζεύγη πλοίων καθώς η συνεχιζόμενη αναπλήρωση έγινε μια άσκηση απογοήτευσης. Εκτός από τον ανεφοδιασμό καυσίμων, μέρος του ραντεβού περιελάμβανε και τη μεταφορά νέων πολεμικών αεροσκαφών από το αεροπλανοφόρο USS Kwajalein  (CVE 98) στα αεροσκάφη TF 38. Ωστόσο, και αυτή η διαδικασία επηρεάστηκε από τις καιρικές συνθήκες, προκαλώντας την ακύρωση όλων των αεροπορικών πτήσεων.

Τελικά τα πληρώματα καταστρώματος των μόνιμων μεταφορέων άλλαξαν από τις επιχειρήσεις εκτόξευσης και ανάκτησης σε πρόσδεση και ασφάλιση αεροσκαφών στα καταστρώματα των πλοίων. Μέχρι το μεσημέρι, ο ναύαρχος Χάλσεϊ συνειδητοποίησε τη ματαιότητα της προσπάθειας και διέκοψε την αναπλήρωση. Στη συνέχεια σχεδίασε ένα δεύτερο σημείο ραντεβού που βρισκόταν βορειοδυτικά και προγραμματίστηκε για την επόμενη μέρα στις 06:00.

Νομίζοντας ότι ένα δεύτερο σημείο συνάντησης θα μπορούσε να προσφέρει καθαρότερο καιρό, ο ναύαρχος διέταξε αλλαγή πορείας. Ωστόσο, εν αγνοία του Halsey και των μετεωρολόγών του, η βίαιη καταιγίδα μαινόταν μόλις 120 μίλια ανατολικά της θέσης του στόλου. Η πραγματική τοποθεσία του τυφώνα ήταν σε πλήρη αντίθεση με μια πρόβλεψη του ίδιου του αερολόγου του Halsey, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι μια πιθανή καταιγίδα βρισκόταν 450 μίλια πιο μακριά. Μη διατεθειμένος να αποπλεύσει περαιτέρω από τις προγραμματισμένες επιχειρήσεις στο Μιντόρο και τον Κόλπο Λινγκαγιέν, ο Χάλσεϊ κράτησε άθελά του τον στόλο στο μονοπάτι της μικρής απαρατήρητης καταιγίδας.

Στο TF 30,8, ο Acuff προσδιόρισε ότι μια καταιγίδα κατευθυνόταν προς το δεύτερο σημείο συνάντησης, ενώ το Fleet Weather Central σχεδίασε την κατάθλιψη με κατεύθυνση προς το βορρά. Με τις πληροφορίες που έδωσε ο Acuff, ο Halsey, στο 1533 στις 17 Δεκεμβρίου, όρισε ένα τρίτο σημείο ραντεβού και το προγραμμάτισε για το επόμενο πρωί. Έχοντας τον στόλο του να πάρει μια κατεύθυνση 270 μοιρών, ο στολίσκος άρχισε σύντομα να ξεπερνά την καταιγίδα που πλησίαζε κατά τρεις έως έξι κόμβους. Οι συνθήκες της θάλασσας βελτιώθηκαν προσωρινά καθώς απομακρύνθηκαν από την καταιγίδα αλλά παρέμειναν μια πρόκληση. Ένας ναύτης στο μεταφορέα συνοδείας USS Kwajalein ανέφερε: «Καθώς κάθε κύμα κυλούσε κάτω, ολόκληρη η πλώρη έβγαινε από το νερό, αιωρούνταν για μερικά δευτερόλεπτα και στη συνέχεια συνετρίβη οδηγώντας το θάλαμο πτήσης σχεδόν στο επίπεδο της θάλασσας».

Δεδομένων των καταστάσεων θαλασσοταραχής και συνειδητοποιώντας ότι το TF 38 δεν μπορούσε να κάνει το τρίτο σημείο ραντεβού μέχρι την καθορισμένη ώρα, γύρω στις 2200 στις 17 Δεκεμβρίου ο Halsey το ακύρωσε και επαναπροσδιόρισε ένα τέταρτο που βρισκόταν στα βορειοδυτικά. Αναζητώντας βοήθεια από τον άνεμο, στις 2300 διέταξε το TF 38 να αλλάξει πορεία από δυτικά προς νότια, ελπίζοντας να βρει πιο ομαλά νερά. Μέρος αυτού του σχεδίου περιελάμβανε μια ενδεχόμενη διόρθωση της πορείας προς τα βορειοδυτικά στις 02:00 με τα πλοία να ατμοποιούνται στο τέταρτο σημείο ραντεβού. Με αυτή τη διαταγή, ο ναύαρχος είχε πλέον τα πλοία του σε τροχιά ζιγκ-ζαγκ μπροστά στο μονοπάτι της καταιγίδας.

Οι συνθήκες της θάλασσας απέκλεισαν την επιχείρηση αναπλήρωσης και στις 0803 στις 18 Δεκεμβρίου, ο Halsey ακύρωσε το τέταρτο σημείο συνάντησης και διέταξε τα πλοία του να κατευθυνθούν προς νότο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα πλοία του TF 38 άρχισαν να απλώνονται, με το καθένα από αυτά να αντιμετωπίζει διαφορετικές μετρήσεις βαρομετρικής πίεσης και ποικίλες καιρικές συνθήκες.

Εκείνο το πρωί οι άνεμοι αυξήθηκαν μεταξύ 37 και 43 κόμβων καθώς έπεσε το βαρόμετρο, αλλά η πραγματική παρουσία ενός τυφώνα παρέμενε εικαστική. Ωστόσο, μέχρι το 1000, ο αερολόγος του Halsey άρχισε να βλέπει την πίεση να πέφτει «πολύ, πολύ, γρήγορα» μαζί με μια μετατόπιση των ανέμων που έδειχνε ότι ένας τυφώνας βρισκόταν στην περιοχή. Μέχρι το μεσημέρι, το ημερολόγιο ενός πλοίου ανέφερε ανέμους με ένταση έως και 73 κόμβους. Καθώς η καταιγίδα κινούνταν προς τα δυτικά, το μάτι του τοίχου της πέρασε τόσο κοντά στα αεροπλανοφόρα του TF 38 που οι οθόνες ραντάρ τους αντανακλούσαν το μετεωρολογικό φαινόμενο.

Δεδομένης της αναδυόμενης κατάστασης, ο ναύαρχος οδήγησε τα σκάφη του να κάνουν τις πιο «άνετες διαδρομές τους με αέρα στη συνοικία του λιμανιού». Ωστόσο, εκείνη τη στιγμή πολλοί πλοίαρχοι είχαν ήδη προσαρμόσει την ταχύτητα και την πορεία για να εξασφαλίσουν την ασφάλεια των σκαφών τους. Με την πίεση να πέφτει στο χαμηλό των 27,07, η καταιγίδα έφτασε στο αποκορύφωμά της. Το 1345, ο Halsey εξέδωσε μια προειδοποίηση για τυφώνα και ειδοποίησε το Fleet Weather Central, δίνοντας την πρώτη επίσημη αναφορά του τυφώνα. Άγνωστο σε αυτόν εκείνη την ώρα, τρία σκάφη είχαν ήδη υποκύψει στις μαινόμενες θάλασσες.   

 

Σύμφωνα με πληροφορίες, μια εικόνα ραντάρ του τυφώνα της 18ης Δεκεμβρίου από ένα αεροπλανοφόρο TF 38, μια από τις πρώτες εικόνες που απαθανάτισαν ένα τέτοιο φαινόμενο. (Διοίκηση Ιστορίας και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Ναυτικού των ΗΠΑ/Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας)

Εκτός από τα θωρηκτά, τα σκάφη TF 38 απλώνονταν σε μια περιοχή πλάτους 50 έως 60 μιλίων και δεν είχαν πλέον σχηματισμό. Οι πλοίαρχοι που πιάστηκαν στο μονοπάτι της καταιγίδας πολέμησαν τις κυλιόμενες θάλασσες με τον διαχωρισμό θάλασσας και ουρανού σύμφωνα με πληροφορίες να εξαφανίζεται. Η ορατότητα έπεσε μόλις στα τρία πόδια, με τους ανέμους τόσο σφριγηλούς που κλήθηκαν ρολόγια και οι άνδρες στα καταστρώματα μεταφοράς έπρεπε να σέρνονται στην κοιλιά τους για να μετακινηθούν.

 

Αεροπλάνα που χτυπήθηκαν στο κατάστρωμα ορισμένων αερομεταφορέων απελευθερώθηκαν, καταστρέφοντας άλλα αεροσκάφη ή έσπασαν σε διαφράγματα, προκαλώντας πυρκαγιές και προκαλώντας άλλες ζημιές. Το μεταφορέα συνοδείας USS Langley (CVL-27) κύλησε έως και 70 μοίρες με το USS Kwajalein να φτάνει τις 39 μοίρες. Άλλοι μεταφορείς ανέλαβαν νερό, με αποτέλεσμα τη σχετική ζημιά να δημιουργήσει άλλους κινδύνους. Συνολικά, 146 αεροπλάνα TF 38 υπέστησαν ζημιές, ανατινάχθηκαν στη θάλασσα ή εκτινάχθηκαν από τα καταστρώματα τους. Σε σύγκριση με μερικά από τα μικρότερα αντιτορπιλικά, τα μεταφορείς το είχαν εύκολα.

 

Το κυλιόμενο κατάστρωμα του USS Cowpens καθώς κάνει το δρόμο του κατά τη διάρκεια του Typhoon Cobra. (Διοίκηση Ιστορίας και Κληρονομιάς του Ναυτικού των ΗΠΑ)

 

Δεδομένου ότι πολλά από τα αντιτορπιλικά είχαν άδειες δεξαμενές καυσίμων, το έρμα τους ήταν ελαφρύ, περιπλέκοντας τον χειρισμό. Αν και οι δεξαμενές καυσίμων θα μπορούσαν να πλημμυρίσουν με θαλασσινό νερό για να προσθέσουν βάρος, πολλοί κυβερνήτες καθυστέρησαν αυτή την ενέργεια, ελπίζοντας για ανεφοδιασμό με καύσιμα στα διάφορα σημεία του ραντεβού. Το USS Spence  (DD 512) ήταν ένα τέτοιο σκάφος: Με την κατάσταση καυσίμου στο 15 τοις εκατό, άρχισε το έρμα νερού, αλλά η δράση ήταν πολύ αργά.

 

Τα κύματα έπεσαν πάνω από τα καταστρώματα της, το νερό μπήκε στους άξονες εξαερισμού της και βρήκε το δρόμο του στις πλακέτες ηλεκτρικών κυκλωμάτων. Στις 1110, το πλοίο κύλησε δυνατά στο λιμάνι και τελικά υπέκυψε στην οργή της καταιγίδας. Ως το πρώτο θύμα της καταιγίδας, μόνο 23 από το 317 πλήρωμά της επέζησαν.

 

Κλίση περίπου 53 μοίρες, το USS Sante Fe (CL 60) αγωνίζεται ενώ διαπραγματεύεται τον τυφώνα της 18ης Δεκεμβρίου. (Διοίκηση Ιστορίας και Κληρονομιάς του Ναυτικού των ΗΠΑ)

 

Σχεδόν την ίδια εποχή, η USS Hull (DD 350) είχε τις δεξαμενές καυσίμων της στο 70%, αλλά με πάνω από 500 τόνους πρόσθετου βάρους στην κορυφή, είχε υψηλό κέντρο βάρους. Βιώνοντας ανέμους 100 κόμβων, κύλησε 50 μοίρες και μετά 70. Επιζώντας από αυτές τις αρχικές ριπές, χτυπήθηκε με έναν άλλο 110 κόμβων που την κύλησε τόσο μακριά που το νερό μπήκε στο χωνί και στο σπίτι της πιλότου, με αποτέλεσμα να ανατραπεί. Ευτυχώς για το πλήρωμα του Hull , το USS Tabberer  (DE 418), επίσης κατεστραμμένο από την καταιγίδα, βρήκε επιζώντες και ξεκίνησε μια αποστολή διάσωσης μετά την εκκαθάριση της καταιγίδας. Παρά τις προσπάθειες του Tabberer, μόνο 62 από τα 202 μέλη του πληρώματος του Hull επέζησαν.

 

Άλλα αντιτορπιλικά όπως το USS Dewey (DD 349) βίωσαν πολλά από τα ίδια. Ενώ ήταν επίσης πολύ βαρύ, το πλήρωμα απέρριψε το βάρος της πάνω πλευράς, ρίχθηκε εκ νέου με θαλασσινό νερό και (ευτυχώς) έχασε το χωνί του μειώνοντας την περιοχή πανιών του. Ευτυχώς, παρέμεινε στην επιφάνεια. Το USS Aylwin  (DD 355) κύλησε επίσης περίπου 70 μοίρες, μένοντας εκεί για 20 λεπτά ενώ υπέστη σοβαρές πλημμύρες.

 

Ωστόσο, μέσω της επιδέξιης διαχείρισης του πλοίου και των ενεργειών που έγιναν από επιλεγμένα μέλη του πληρώματος, παρέμεινε και αυτή στη ζωή. Το USS Monaghan  (DD 354), με τις δεξαμενές καυσίμου στο 76 τοις εκατό, επιχείρησε περαιτέρω έρμα, αλλά οι βαλβίδες κολλημένες απέτρεψαν την προσθήκη επιπλέον βάρους. Στο 11:30, άρχισε να παίρνει σοβαρά νερά και στη συνέχεια έχασε το ηλεκτρικό ρεύμα και το τιμόνι. Τελικά βυθύστικε, σκοτώνοντας 250 άνδρες με μόνο έξι επιζώντες.

 

Καθώς η καταιγίδα είχε ξεκαθαρίσει μέχρι το απόγευμα, ο Χάλσεϊ διέταξε ομάδες αναζήτησης για άνδρες που ξεβράστηκαν στη θάλασσα και οδήγησε το TF 38 να κατευθύνει προς τον Ουλίθι. Μόλις νωρίς το επόμενο πρωί, γύρω στις 02:00 της 19ης Δεκεμβρίου, ο ναύαρχος έμαθε για τις απώλειες του στολίσκου. Αυτή ήταν η χειρότερη φυσική καταστροφή του Αμερικανικού Ναυτικού στην ιστορία του. Συνολικά, 790 ναυτικοί χάθηκαν καθώς ο στόλος έχασε τρία αντιτορπιλικά μαζί με 146 αεροπλάνα.

 

Επιπλέον, 27 πλοία υπέστησαν ζημιές, με 11 να απαιτούν εκτεταμένες επισκευές. Ένα ανακριτικό δικαστήριο βρήκε αργότερα τον Halsey υπεύθυνο, αλλά υπερασπίστηκε τις ενέργειες του ναυάρχου. Στα ευρήματά τους ανέφεραν ότι οι ενέργειές του ήταν «λάθη στην κρίση που διαπράχθηκαν υπό το άγχος των πολεμικών επιχειρήσεων και προέρχονταν από μια αξιέπαινη επιθυμία να εκπληρώσει τις στρατιωτικές απαιτήσεις». Για τα πλοία που χάθηκαν, το δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι τρεις πλοίαρχοι περίμεναν πολύ καιρό για να αποτρέψουν την ίδρυση των πλοίων τους.

 

Όπως με τις περισσότερες τραγωδίες, το γεγονός μελετήθηκε και συγκεντρώθηκαν μαθήματα. Το δικαστήριο συνέστησε διαδικασίες για τη μείωση των πλημμυρών από την κορυφή και καλύτερα μέτρα σταθερότητας στα μικρά αντιτορπιλικά. Συνιστώνται επίσης βελτιώσεις στις μετεωρολογικές υπηρεσίες του Πολεμικού Ναυτικού, συμπεριλαμβανομένης της στάθμισης πλοίων μετεωρολογικών συνθηκών σε διάφορες περιοχές, της αύξησης των σταθμών αναφοράς στην ξηρά και της δημιουργίας μιας νέας κεντρικής μετεωρολογικής εγκατάστασης που βρίσκεται στο Γκουάμ.

 

Τα περισσότερα από αυτά τα μέτρα εφαρμόστηκαν τους επόμενους μήνες. Παρά τις απώλειες ζωών, τη βύθιση τριών αμερικανικών πλοίων και τις ζημιές που προκλήθηκαν σε δεκάδες άλλα, κανένας «θείος άνεμος» του 20ου αιώνα δεν θα έσωζε την Ιαπωνία όπως τον 13ο αιώνα.   

 

ΠΗΓΕΣ:

 

 

• Bryson, Reid A. “Typhoon Forecasting 1944, or the Making of a Cynic”, in The Bulleting of the
  American Meteorological Society. Volume 81, No. 10, October 2000.
• Cox, Samuel J. “H-039-2 Typhoon Cobra-The Worst Natural Disaster in US Naval History, 14-19 
  December 1944.” US Navy Heritage and History Command. Available at: 
  https://www.history. navy.mil/about-us/leadership/director/directors-corner/h-grams/h-
  gram-039/h-039-2.html.
• Morison, Samuel Eliot, History of United States Naval Operations in World War II: The Liberation of 
  the Philippines, Luzon, Mindanao, the Visayas 1944-1945. Edison, NJ: Castle Books, 2001 (Reprint).

 

 

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Injoy.gr